Test: Bakker BMW K 1600 GT Mammoth

Tekst: Alan Cathcart
Fotografie: Kel Edge

Boer - Bakker - BMW

BMW Motorrad is altijd bij de pinken geweest om het aantal segmenten dat met verschillende varianten van hetzelfde motorblok kunnen worden bediend te maximaliseren. Dus is het ergens verrassend dat sinds de introductie van de huidige zescilinder K 1600 in 2011, de meer dan 50.000 motoren op basis van het nieuwe blok beperkt zijn gebleven tot slechts 3 modellen: K 1600 GT sport tourer, K 1600 GTL fulldress tourer en K 1600 B bagger. Geen zes-in-lijn Custom als tegenhanger van Honda’s Valkyrie "Trek je maar niks van TomTom aan. En of je een beetje wilt opschieten, ik moet zometeen nog effe naar Erfurt knallen met Mammoth, morgenvroeg een meeting daarzescilinder boxermotor, geen productieversie van het oogstrelende Custom 6 showmodel (schaam je!) dat BMW presenteerde op de EICMA in 2009 als een wat-als introductie van haar eigen six-appeal, en in het kader van het superlatieve succes van de boxerversie vooral ook geen K 1600 GS! Nog niet in ieder geval – maar het is niet ondenkbaar dat de tekeningen en zelfs een rijdend prototype van zulk een fiets ergens op de ontwikkelingsafdeling van de Duitsers terug te vinden is. 

Nog verrassender is het misschien zelfs dat het tot nu heeft geduurd voordat de aftermarket hierop heeft ingespeeld met een K 1600 GS die van het GT/GTL platform is afgeleid, en dat niet in Duitsland of in de V.S., het land met het grootste aandeel K 1600 rijders. Toen kilometervreter Willem Heijboer besloot dat hij een sportieve speciale versie wilde van het K 1600 GT slagschip waarmee hij kriskras Europa had doorkruist voor z’n werk als CEO van z’n eigen bedrijf, was er slechts één persoon waartoe hij zich kon wenden – de Nederlandse meesterbakker op het vlak van frameontwerp, Nico Bakker. 

“Ik kocht een K 1600 GT voor m’n werk en was zeer tevreden met het motorblok, dat geweldig klinkt en zo bevredigend te rijden is,” zegt de 61-jarige Willem – een herintreder die toen hij nog jong was 8 jaar motor had gereden, tot daar met huisje-boompje-beestje een eind aan kwam. Klinkt het bekend? Met een bedrijf dat groeide en kinderen die inmiddels groot waren geworden pakte Willem echter op 48-jarige leeftijd het motorrijden weer op met wat de eerste in een lange rij R 1200 GS’en zou zijn, om zijn klanten in heel Europa te bezoeken, van Londen tot Milaan en van Stockholm tot Parijs. “Ik rijd lange afstanden
Hier begon het dus mee. Met dank aan het gebrek aan grondspeling van de GT

Strippen totdat je dit over hebt. En alles wat daarbij hoort natuurlijk, de rest ging terug richting BMW dealerveel liever op de motor dan in een auto,” zegt hij. “Als ik maar 20 kilometer hoef te rijden dan pak ik de auto omdat het comfortabeler is en ik niet voor dat korte stuk hoef om te kleden. Maar als ik vanaf thuis nabij Den Haag naar een klant in Berlijn 700 km verderop moet rijden dan pak ik altijd de motor. Het is veel sneller, vooral met alle wegwerkzaamheden tegenwoordig op de Autobahn en bovendien is het veel leuker. Dus stelde mijn BMW dealer een K 1600 voor en die heb ik toen gekocht. Maar toen ik ‘m terugbracht voor z’n eerste servicebeurt zag hij dat de carterdeksels aan beide zijden waren bekrast – dat was het moment dat hij mij adviseerde om eens naar Nico Bakker te gaan.”

Nu is Bakker geen onbekende in de motorwereld, hij wordt gezien als de couturier van de framebouwers, de las-wizard waar je naar toe gaat wanneer je het neusje van de zalm op framegebied rond je motorblok wilt hebben gebouwd, met als resultaat een unieke motor die goed stuurt en er beregeil uitziet. Daar komt bij dat d’r maar weinig mensen zijn die kunnen tippen aan Nico’s ervaring voor wat het bouwen van een betere BMW betreft. Buiten het vermarkten van het eerste aluminium Deltabox frame rond de oldskool luchtgekoelde boxer, heeft Nico als consultant gewerkt voor de Duitse fabrikant voor de ontwikkeling van de Telelever voorvork van de R 1100 RS. Hij weet dus als geen ander hoe je een moderne BMW Boxer goed aan het sturen krijgt en het was dan ook onder zijn naam dat door BMW de eerste sportfiets op de markt werd gezet met de toen nieuwe olie/luchtgekoelde 8-kleps Boxer, de Bakker BMW Bomber. Dat ze d'r bij BMW nooit zelf op zijn gekomen zegDe creatie van de K 1600 GS Mammoth, zoals Willem de motor toepasselijk heeft gedoopt, was echter de eerste keer dat Nico een frame ontwikkelde voor de zescilinder lijnmotor van BMW. 

“Willem kwam naar mijn shop en vroeg me een GS versie van zijn K 1600 GT te maken,” zegt Nico, “en mijn eerste reactie was ‘weet je dat wel zeker?’ Maar na met hem gepraat te hebben realiseerde ik me dat hij wist wat dat hij wilde, vooral omdat hij zelf al een R 1200 GS had, dus vertelde ik hem dat het geen gemakkelijke klus zou zijn en ook niet goedkoop, maar dat ik het zou proberen.”

Als basis voor de Mammoth kocht Willem Heijboer een fonkelnieuwe model 2018 K 1600 GT bij z’n lokale BMW dealer, de ietwat verbeterde versie van het model dat de Duitsers het jaar daarvoor op de markt hadden gezet, met nieuwe katalysatoren en een geüpdatet motormanagement, waarmee de 1.649cc DOHC zescilinder nu aan de Euro 4 emissie-eisen voldeed zonder dat dit ten koste van het vermogen was gegaan. Dat indrukwekkende vermogen van 160 pk bij 7.750 tpm en nog indrukwekkender koppel van 175 Nm bij 5.250 tpm, waarvan 70% al vanaf 1.500 toeren beschikbaar is. Dat vermogen. Willem was voor de full-option versie gegaan, met drie rijmodi (Road, Rain en Dynamic) en Dynamic ESA, de semi-actieve vering dat zich automatisch aan de omstandigheden aanpast en twee modes kent: Road en Dynamic. Na bij Bakker compleet te zijn gestript hield Nico het blok inclusief cardanaandrijving, de drie remschijven met Brembo remklauwen en Bosch ABS en de complete elektronica, inclusief de ESA functie en vering die daarbij hoort. Al het andere ging terug naar de BMW dealer en werd bij de aanschafprijs naar tevredenheid in mindering gebracht. 

Lichter en beter

Bakker is daarna alles gaan opmeten en begon met het ontwerp van het frame. Om de beste verhouding tussen stijfheid en gewicht te krijgen viel de keuze daarbij op chroommolybdeen stalen buizen. “Ik wilde de motor lichter maken en gemakkelijker te sturen dan de standaard K 1600, en daarnaast natuurlijk Willems probleem van grondspeling
ChroMo stalen buisframe, omdat het lichter en sterker is

Zo begint het langzaam weer op een motor te lijken. Behalve die dempers dan, maar daar had Akra wel een oplossing voor

Radiator van een Aprilia RSV1000, elektronica aanpassen was nog wel een dingetje

Kofferset van een 1200 GSoplossen,” zegt Nico. “Eerlijk gezegd is de motor eigenlijk al best smal voor een zescilinder lijnmotor – het is puur de manier waarop het blok in de standaard fiets in het frame is gemonteerd wat moest worden aangepast.” En daar heeft Bakker helemaal gelijk, want de 24-kleps semi dry-sump krachtbron met kettingaangedreven bovenliggende nokkenassen en een boring x slag van 72 x 67,5 mm is slechts 555 mm breed en dat is maar een fractie meer dan de meeste vier-in-lijn motoren. Het blok brengt slechts 102,6 kilo op de schaal en dat is inclusief de natte 10-platen koppeling, versnellingsbak, dynamo en 52 mm gasklephuizen, de allemaal standaard zijn gebleven. Het enige dat is aangepast is de airbox, om ruimte te maken voor een grotere tank. 

Bij het nieuwe rijwielgedeelte heeft Bakker ten opzichte van de standaard K 1600 de wielbasis van 1.618 mm ietwat vergroot naar 1.635 mm, maar daarentegen de balhoofdshoek wel een stuk scherper gemaakt. De Fior-stijl Telelever voorvork ging naar het grof vuil en heeft plaats gemaakt voor een meer conventionele maar wel volledig instelbare 48 mm WP upside down voorvork die inwendig voor de Mammoth is aangepast door HK Suspension nabij Arnhem. Daar werd ook de ESA achtershock op toepassing in de Mammoth aangepast. Bakker koos voor een 19” voorwiel en 17” achterwiel en omdat Heijboer spaakwielen mooi vindt werd een set Italiaanse Kineo wielen met gesmede aluminium naven en RVS spaken aangeschaft, geschikt voor montage van tubeless banden. Qua banden viel de keuze op Pirelli Scorpion Trail II, waarbij de 120/70 R 19” voorband om een 3.00in brede velg en een 190/55 ZR 17” achterband om een 6.00in brede velg werd gemonteerd. De achtervelg moest trouwens speciaal voor de Mammoth worden gemaakt, vanwege de speciale behuizing van de cardanaandrijving. “Het duurde een tijdje voordat ze die klus hadden geklaard, anders hadden we de motor in net zes maanden klaar gehad,” zegt Nico.

Het grote verschil zit ‘m echter in het gewicht. De Bakker K 1600 GS brengt 310 kilo op de schaal met een 48/52% gewichtsverdeling, inclusief vloeistoffen en met de volumineuze 39 liter tank afgetankt. “Ik hou op lange afstanden niet van stoppen, tenzij het noodzakelijk is!” zegt Willem – wat waarschijnlijk vaker om het eigen lichaamsvocht op peil te houden dan te tanken? Vergelijk dat gewicht met de Ruitje flappert een beetje bij tempo 200 volgens Willem. Denk niet dat ik dat vandaag ga meemaken318 kilo die de K 1600 GT op de weegschaal brengt rijklaar en de 24-liter tank 90% afgetakt. Rijklaar zonder benzine kom je bij de Mammoth dan uit op 280 kilo en dat is bijna 20 kilo lichter dan de 299 kilo van de K 1600 GT – beide zonder bagage. Dat is veel!

Wat bagage betreft is de Mammoth voorzien van de complete kofferset inclusief topkoffer van de R 1200 GS, waarbij ditmaal twee linker zijkoffers konden worden gebruikt omdat de ruimte voor de rechterkoffer niet door de hoge uitlaat van de 1200 werd beperkt. “Als ik reis dan neem ik altijd mijn computer mee en alle spullen van het werk zoals samples, en soms een pak en stropdas,” zegt Willem. “Ik zorg ervoor dat ik me vlak voor aankomst heb omgekleed en ben dan meteen bij aankomst officieel, en heb alles wat ik nodig heb voor de meeting in m’n topkoffer. Het is trouwens ook een stuk aangenamer – soms is het behoorlijk lastig om je auto te parkeren!” Ziet er uit als een GS, totdat je d'r op gaat zitten en ineens een heel ander display ziet

Kost een paar centen (en heul veul tijd), maar dan heb je ook wat

In Duitsland zouden ze het zeker niet beter hebben gedaan. Ergonomisch goed doordacht Zowel een zijstandaard als een middenbok zijn voorzien.

De radiateur van de Mammoth is afkomstig van een Aprilia RSV1000, met het expansievat aan de rechterzijde van de fiets waar hij ogenschijnlijk op z’n plaats zit. Het RVS Akrapovic 6-2 uitlaatsysteem met dubbele carbon einddempers dat via de Nederlandse agent Mile Pajic (inderdaad, die Mile) werd geleverd is door de Slovenen speciaal voor de Mammoth ontwikkeld en voldoet aan Willems wens voor een “beter geluid dan de standaard BMW – niet te luid, maar gewoon net dat beetje meer opwindend met een beetje meer performance – plus dat het er stukken beter uitziet, maar met hetzelfde gewicht.” De originele BMW ECU is gemodificeerd door lokale elektronica wizard Rens L’Ami van De Jong Alphen BV in Alphen aan de Rijn, om de mapping te optimaliseren met het gewijzigde uitlaatsysteem en ook om de aanpassing van het ESA systeem op de Bakker creatie te finetunen. Dat alles deed Rens zonder de geheime codes te weten van de verschillende elektronische systemen. Genie! “Op deze fiets zitten nogal wat elektronisch programma’s die allemaal in harmonie met elkaar werken,” zegt Nico. “Dus kun je niet simpelweg een deel vervangen door iets anders, maar moet je het complete systeem aanpassen. Rens deed dat, en bovendien bracht hij het aantal van 86 foutmeldingen tot slechts 3 terug!”

Tevreden klant

Het is een teken van een tevreden klant dat na aflevering van de Mammoth in april 2018, Willem Heijboer niet minder dan 17.000 kilometer in de daaropvolgende 14 maanden heeft afgelegd – en dat is buiten de vier wintermaanden van november tot maart dat de Mammoth in de winterstalling heeft gestaan en hij zijn R 1200 GS door zout en ijs heeft gereden. “Ik rijd het hele jaar door, behalve als het sneeuwt, en doe ongeveer 25.000 kilometer per jaar,” zegt Willem. “De Mammoth heeft mijn beste verwachtingen overtroffen – hoewel het een zware fiets is, is de souplesse en het rijgemak die de standaard fiets al biedt nu door de handling geëvenaard.Ik ben er in juni mee naar Assen voor een circuitdag gegaan en was verbaasd hoe goed ‘ie stuurt. En ik maar denken dat het altijd regent in Nederland. Had ik mooi die Rain modus kunnen testenEn ik krijg nu het blok niet meer aan de grond, alleen de voetsteunen nog!” Nu komt het op Europese circuitdag wel eens voor dat de laatste en beste Supersports door een R 1200 GS de les worden gelezen, maar ik vraag me af hoeveel van rijders waarmee Willem het circuit deelde zich realiseerden dat ze door een zescilinder Adventure fiets voorbij werden geblaft. 

Willem stond erop dat ik zelf een paar uur met de motor moest gaan rijden om zelf te ervaren hoe goed de motor aan zijn verwachtingen had voldaan – het zou mooi zijn geweest als dat langer was geweest, maar hij had een rit van 600 kilometer van de Framebakkerij uit Heerhugowaard naar Erfurt in Duitsland voor de boeg, voor een meeting de volgende ochtend. Bereid je voor op wat stilstaand zonder twijfel een imposant ogende fiets is en eenmaal aan boord van de Mammoth plaatsgenomen op het ultracomfortabele zadel van de R 1200 GS vond ik mezelf terug in een redelijke rechtop zithouding, maar wel goed beschut door het scherm. Het subframe is eveneens van de Boxer GS afkomstig, net als de koplamp en het brede stuur met handkappen – je hebt die dingen echt nodig in de regen en als het koud is, samen met handvatverwarming. Dat subframe is trouwens een nuttige plaats voor Willem om z’n TomTom navigatie te monteren,
Veel beter toch, die Akra's? Spaakwiel was een behoorlijke uitdaging voor het Italiaanse Kineo

Better safe than sorry, mocht Willem alsnog grondspeling tekort komen.

Bijzondere riser voor een comfy zit. Bagagesysteem is van een 1200 GS 

Niks mis met de Brembo remmen en WP voorvork. Reservoir van de radiateur is mooi weggewerktmaar het is ook z’n enige bron van kritiek op de Mammoth: “Het scherm buigt een beetje als ik tempo 180-200 door Duitsland rijd,” zegt hij. “Het wordt een beetje irritant, dus ik moet proberen dat op te lossen.”

Hoewel ik geen problemen met grondspeling had buiten aan beide zijden de voetsteunen over het asfalt te schrapen, zitten die steunen eigenlijk best laag, waardoor de zithouding best ruim is voor een 1.80mtr grote vent net als ik, en zal zeker op lange afstanden fantastisch zijn – Willem is 1.87mtr groot en dus is de zithouding erop afgestemd om het hem op lange afstanden zo comfortabel mogelijk te maken. Het 820 mm hoge zadel zorgde er daarentegen voor dat ik alleen met de puntjes van m’n laarzen de grond kon raken, omdat je knieën best ver naar buiten steken om ruimte te creëren voor de grote tank. 

Ondanks de lange wielbasis bewees de Mammoth zich verrassend in korte ruimtes – hij voelde zeer gebalanceerd bij lage snelheid door dorpjes, mede ook dankzij de lichtbediende koppeling en fantastische mapping van de Road en Rain modus (wat het trouwens niet deed, maar ik moest het wel uitproberen hè). De Dynamic modus doet precies wat het naampje zegt, maar om eerlijk te zijn had ik op de landweggetjes niet de gelegenheid om dat goed uit te testen. Wel was duidelijk merkbaar dat ‘ie wat frivoler accelereerde. Het blok is echter zo zijdezacht en flexibel dat je ‘m in zes tot 1.500 toeren kunt afknijpen, wat neerkomt op 40 km/u in het TFT display, en daarna het gas vol tegen de stuit kunt draaien. Het blok klimt dan naadloos en zonder aarzeling richting de Maar nee hoor, mooiste weer van de wereld. Heb ik weer...begrenzer bij 8.500 toeren per minuut. Met z’n nominale offroad capaciteiten die ‘m thuis laten voelen op onverharde wegen, is dit een 250 km/u-plus Adventure Tourer.Anders gezegd: als de R 1200 GS een tweewieler Range Rover is, dan is de Bakker K 1600 GS het equivalent van een Lamborghini Urus!

De aria die uit de dubbele Akrapovic einddempers klinkt is melodieus en muzikaal, het doet denken aan een sotto voceversie van een verwonderde walrus van BMW’s zescilinder touringcar racers. De sonate begint zodra je op de startknop hebt gedrukt en begint dan op 950 toeren stationair te hummen. Het is echter niet die aria die zo verslavend aan deze motor is – het is de moeiteloze edoch precieze manier waarop de Mammoth langzame en medium snelheid bochten neemt. De motor ligt muurvast in 120 km/u bochten, maar in bochten van de helft van die snelheid is ‘ie onwaarschijnlijk lichtvoetig voor zulk een zware en lange fiets. Op een bochtige landweg van het ene op het andere oor gooien gaat niet helemaal moeiteloos, maar je hoeft de motor maar een klein beetje de weg te wijzen en hij verandert zelfverzekerd en vertrouwenwekkend van richting. De geometrie is zo gekozen dat je de motor gecontroleerd en relatief gemakkelijk in de bocht kunt leggen, zonder dat het zweet je over je rug loopt of dat de grondspeling een probleem wordt. Bij lage snelheid is de fysiek massieve motor best hinderlijk, maar hij is wel zo goed gebalanceerd, met een lichte koppeling en soepele mapping van de ride-by-wire gasklepbediening, dat keren op de weg of langzame manoeuvres in de stad met vertrouwen kan worden gedaan. Hoewel je wel het koppie erbij moet houden. De drie 320mm schrijven zijn absoluut effectief, Snap trouwens best dat 'ie zo goed stuurt. Als dit soort weggetjes je testgebied zijnwaarbij de twee voorste vierzuiger remklauwen zijn gelinkt aan de enkele tweezuiger remklauw achter via de instelbare remhendel, met extra remkracht beschikbaar via het rempedaal. En uiteraard BMW’s bewezen ABS dat wat extra veiligheid biedt wanneer je op natte plekken vol in de ankers moet gaan. 

Je vergeet al snel dat het blok, met olietank in het achterste deel van het carter geplaatst om de motor een laag zwaartepunt te geven, zo breed is. Dat komt deels omdat je vanuit het hete zadel weinig van het motorblok ziet, maar ook omdat het blijkbaar geen effect op de handling van de K 1600 GS heeft gehad. Kijkend vanaf de zijkant naar de fiets heb ik het vermoeden dat een reden waarom dat zo is, de manier is waarop Nico Bakker de krukas van het 55° voorover gekantelde blok zorgvuldig heeft gepositioneerd in bijna het exacte epicentrum van de motorfiets, halverwege de wielbasis. Dit houdt in dat het centrale gewicht van het K-16 EVO blok dicht in de buurt zit van het centrale gewicht van de motor zelf, wat in een meer neutraal stuurgedrag en samen met Nico’s scherpere stuurgeometrie in een de grotere lichtvoetigheid die bij nagenoeg elke snelheid meteen opvalt heeft geresulteerd. 

Conclusie

Na een paar uur met de fiets te hebben gestuurd kom ik superlatieven tekort. Soepel, stijlvol, sportief klinkend, verslavend, geavanceerd en uiterst snel. Sorry Kellogg’s, maar deze Bakker BMW K 1600 GS Mammoth is special K op twee wielen. Hoe heet dat ook al weer? Als den bergh niet naar Mohammed komt, dan biedt Nico Bakker uitkomst!Wat een fijne motorfiets heeft Nico Bakker gemaakt. 

Een motorfiets die je aan het denken zet waarom BMW hier zelf niet mee komt. Wel – het zou niet voor het eerst zijn dat Nico Bakker het ontwikkelingswerk voor de Duitsers heeft gedaan! Er van uitgaand dat ze dat niet zullen doen, hoeveel zou Nico vragen om een tweelingbroer van Willem Heijboers transcontinentale expres te bouwen? “We kunnen het opnieuw doen, dat is geen enkel probleem,” zegt Nico. “Reken het dubbele van wat een K 1600 GT standaard kost om eer eentje weer tot GS om te bouwen. Maar het kost tijd – het heeft ons zes maanden gekost vanaf het moment dat de order werd geplaatst.” Dat komt dus neer op dik 50.000 euro voor deze fiets. Gegadigden?

Technische gegevens