77e Dutch TT - voorbeschouwing

Amerikanen op de Drentse hei

Nicky Hayden zorgde in 2006 voor spektakel door niet alleen op onverwachte wijze de TT van Assen op zijn naam te schrijven maar ook de MotoGP wereldtitel te veroveren. Hayden is niet de eerste Amerikaanse coureur, die op de Drentse heide voor spektakel zorgde. Vele landgenoten gingen hem voor!

De finish van de laatste TT ligt iedere motorsportliefhebber nog vers in het geheugen. Zij aan zij kwamen Colin Edwards en Nicky Hayden op de Timmerbocht aangestormd. Het duel tussen de twee Amerikanen eindigde in een waar rodeogevecht. Hayden moest rechtdoor de grindbak in, omdat hij gewoon veel te laat remde. Edwards leek op weg naar zijn eerste GP-zege tot de Yamaha coureur een seconde later zijn machine op een strookje kustgras onderuit trok. Terwijl de 'Texas Tornado' als een cowboy van zijn paard werd geslingerd, mende de 'Kentucky Kid' op hoge snelheid zijn 250 paardenkrachten als een trapezeartiest door de kleine kiezelsteentjes. Hayden bleef overeind, won de race, ging uit zijn dak en schaarde zich zo in het exclusieve rijtje van TT-winnaars. Een overwinning in Assen behoort immers op de palmares van elk groot coureur te staan. Bij Hayden was dat nu ook het geval!

Kenny Roberts:
De eerste Amerikaan die dit huzarenstukje presteerde was 'King Kenny' Roberts (Sr.). Eind juni 1974 was Assen in rep en roer, want er zou een Amerikaan aan de TT deelnemen. Niet zo maar iemand, maar een coureur die aan de andere kant van de grote plas de sterren van de hemel reed. En dat in diverse takken van motorsport. De verwachtingen waren dan ook hoog gespannen. Het kleine mannetje uit Modesto (Californië) maakte op zijn fraaie geel/zwart/witte machine, de racekleuren van de Amerikaanse Yamaha-importeur, alle verwachtingen waar. Zonder blikken of blozen realiseerde Roberts Sr. in zijn eerste Grand Prix op een moeilijk circuit als dat van Drente de snelste trainingstijd en zou ook de wedstrijd hebben gewonnen... áls hij niet onderuit was geschoven! Ondanks dat oponthoud en een kapotte stroomlijn werd de nu ook in Assen en omstreken bekende Yankee toch nog derde.

Vier jaar later kwam Roberts sr. terug in een poging om 250 en 500cc-dubbelwereldkampioen te worden. Nadat hij in Assen eerst de kwartliterrace had gewonnen, kwam hij vervolgens in de 500cc één tiende van een seconde te kort om historie te schrijven. Want met dat verschil werd Roberts door Yamaha-merkgenoot Johnny Cecotto naar de tweede plaats verwezen.

Als zoveel coureurs kwam de Amerikaan er toen al achter dat de TT van Assen zijn eigen wetten kende, en kent. Roberts Sr. veroverde drie 500cc-wereldtitels op rij, van 1978 t/m 1980. Maar de o zo gewilde TT-zege in de koningsklasse behaalde 'King Kenny' pas in zijn laatste seizoen. Dat was in 1983, na een grandioos gevecht met een nieuw opkomend Amerikaans racefenomeen, de toen pas 21-jarige Freddie Spencer.

Freddie Spencer:
'Fast Freddie' zou heel veel gaan winnen in zijn carrière. Maar...niet de TT van Assen in de koningsklasse! In 1985 had dat moeten gebeuren, maar toen werd Spencer in de eerste ronde bij de Stekkenwal onderuit gereden door Christian Sarron. Als troostprijs won de Honda coureur eerder op de dag wel de strijd bij de kwartliters op de Drentse hei. Een stukje natuurschoon wat dat jaar door toedoen van Pluvius overigens meer weg had van een moeras.

Randy Mamola:
In het kielzog van Roberts had ook Randy Mamola de overstap van de Amerikaanse naar de Europese circuits gemaakt. Clown Mamola groeide uit tot de grote publiekslieveling, maar veroverde nooit een wereldtitel. Wel werd hij in de 500cc vier keer vice-wereldkampioen. Een pleister op de wonde waren ongetwijfeld zijn successen in Assen. Want Mamola wist wel twee keer de belangrijkste race op de laatste zaterdag van juni te winnen. Dat was in 1984 en ’85. Beide jaren moest de Amerikaan niet alleen met Spencer zien af te rekenen, maar ook met nog een andere landgenoot, Eddie Lawson.

Eddie Lawson:
Lawson is de vierde Amerikaanse coureur, die in de halveliterklasse een zeer grote rol zou gaan spelen. Bij Yamaha werd hij de opvolger van Roberts. 'Steady Eddie' leerde snel. Heel snel, want al in zijn tweede volledige GP-seizoen, in 1984, greep hij de hoogste eer en er zouden nog drie wereldtitels bijkomen. 'Steady Eddie', zijn naam zegt het al, maakte zelden fouten. Als hij dat deed, dan gebeurde dat in...Assen. In 1985 ging hij op de tweede plaats rijdend in de Ramshoek onderuit. Een jaar later was zijn TT al na een halve ronde ten einde, omdat hij tot zijn eigen grote woede een stuurfout in de Stekkenwal maakte. Maar in navolging van zijn leermeester Kenny Roberts zou ook Lawson zijn TT-overwinning behalen. Dat gebeurde in 1987 en ging ten koste van Wayne Gardner, de Australische Honda coureur die dat jaar niet alleen 500cc-wereldkampioen werd, maar er als enige in slaagde om de Amerikaanse overheersing in Assen te doorbreken. 'Digger', zoals de bijnaam van Gardner luidde, won de TT in 1986 en ’88.

Wayne Rainey en Kevin Schwantz:
In 1989 werden de successen van de USA coureurs nog groter. Weliswaar moesten Mamola en Spencer een stap terug doen. Maar Lawson zorgde voor een sensatie door als regerend wereldkampioen van Yamaha naar Honda over te stappen. 'Steady Eddie' bewees zijn gelijk door ook op dit merk niet alleen te blijven winnen, maar tevens de wereldtitel te prolongeren. Vanuit de Amerikaanse racescène, waar goed geld te verdienen viel, waren nog twee coureurs naar de GP’s overgekomen. Dat waren Wayne Rainey en Kevin Schwantz. Rainey was een beschermeling van Roberts, die na zijn stoppen als coureur zijn eigen Yamaha GP-team was gaan runnen. Binnen Yamaha moest Rainey de opvolger van de naar Honda gedeserteerde Lawson worden. En Schwantz moest voor Suzuki eindelijk weer eens de hoogste eer zien te behalen.

In Amerika hadden Rainey en Schwantz elkaar als coureurs op gezonde wijze in de haren gezeten. De onderlinge rivaliteit daar was enorm en verplaatste zich naar de GP’s. Rainey had in 1989 in het noorden van Drente het geluk aan zijn zijde, omdat de Suzuki van de op dat moment leidende Schwantz vroegtijdig de geest gaf. Daarmee werd de Yamaha coureur de vierde Amerikaan die in Assen de 500cc-race op zijn naam wist te schrijven.

Maar een jaar later was het Schwantz die tot groot enthousiasme van de meer dan 100.000 toeschouwers na een zinderende wedstrijd aan het langste eind trok. Rainey werd tweede, Lawson derde. Daarmee was het voor het eerst in de geschiedenis van de TT, een 'All American podium' een feit. De strijd tussen Rainey en Schwantz zette zich een jaar later onverminderd voort. Rainey, die als regerend wereldkampioen met het #1 reed, leek in Assen hun zoveelste onderlinge gevecht in zijn voordeel te beslissen tot hij in de laatste bocht een stuurfout maakte en in het gras terecht kwam. Duizenden toeschouwers én Kevin Schwantz konden hun ogen niet geloven. Ook al omdat Rainey zelden of nooit fouten maakte. Nu dus wel! Zo heette de winnaar van de GP van Nederland opnieuw Schwantz, oftewel '#34', en baalde zijn grootste rivaal.

1992 bracht een waanzinnige TT. De Australiër Mick Doohan, die ruimschoots aan de leiding in de tussenstand van de wereldtitel stond, brak tijdens de training zijn been en kon niet meer rijden. Dat laatste overkwam ook zijn land- en teamgenoot Wayne Gardner. Eerder had titelhouder Rainey het rennerskwartier van Assen al verlaten, omdat hij te veel last had van een eerder opgelopen rugblessure. Dit alles vergrootte de kansen van Kevin Schwantz om zijn achterstand in de tussenstand van het wereldkampioenschap drastisch te verkleinen. Maar de 'Texas Cowboy' had de pech dat Eddie Lawson iets te overmoedig met een opleving in de nadagen van zijn carrière bezig was. De nu op een Italiaanse Cagiva rijdende Lawson ging tijdens een passeeractie bij Schwantz in de fout, met als gevolg dat ook deze twee Amerikanen vroegtijdig werden uitgeschakeld. Even leek John Kocinski de Amerikaanse eer in deze TT te kunnen redden, maar op het einde toonde de Spanjaard Alex Crivillé zich net iets sneller.

John Kocinski:
Daarmee is de naam van Kocinski gevallen, of te wel de zevende TT-winnaar met de Amerikaanse nationaliteit. 'Little John' won in Assen net niet in de koningsklasse, maar zegevierde in 1990 op Yamaha wel bij de kwartliters. Het meeste opzien baarde Kocinski (een groot racetalent maar niet altijd evenwichtig in zijn doen en laten) in 1993, toen hij na het behalen van een derde plaats in de 250cc-race in de uitloopronde moedwillig zijn Suzuki opblies! Deze daad, voortgekomen uit kwaadheid omdat zijn machine niet snel genoeg was, kostte hem direct zijn baan. De overwinning van Schwantz, z’n derde TT-zege en daarmee de succesvolste Amerikaan op de Drentse hei, bij de halveliters maakte echter alles goed voor het Suzuki-team.

Dat de Asser-TT echter twee kanten kent, ondervond de held van vele racefans een jaar later. Een gemene valpartij tijdens de training in Mandeveen kwam Schwantz op een zware polsblessure te staan. Natuurlijk ging de doorbijter pur sang wel in de race van start. Maar mede door de genoemde verwonding zou hij een jaar later vroegtijdig de racehelm aan de kapstok moeten hangen. Of '#34' een haat liefde verhouding met zijn favoriete circuit had? Waarschijnlijk wel!

The #1 plate
Nadat de Amerikanen acht van de laatste elf verreden 500cc TT’s hadden weten te winnen brak in Assen vervolgens de periode Mick Doohan, en daarna die van Valentino Rossi aan. De enige Yankee die in de volgende twaalf afleveringen nog enigszins een rol van betekenis kon spelen was Kenny Roberts jr., de zoon van 'King Kenny'. In 1999 werd hij bij de TT achter de Japanner Tadayuki Okada tweede. Een jaar later had Roberts goede kansen om in Assen de prestatie van zijn vader in de koningsklasse te evenaren. Maar al in de eerste ronde gooide een vastgelopen Suzuki roet in het eten. Wel veroverde hij dat jaar de 500cc-wereldtitel en mocht daardoor in 2001 met de juist door de Amerikanen zo begeerde prestigieuze #1 plaat aan de start verschijnen.

Na zijn landgenoten Roberts senior en junior, Spencer, Lawson, Rainey en Schwantz gaat Nicky Hayden dat dit jaar ook doen. Of hij er mee in Assen gaat winnen (tot nu toe lukte dat alleen Lawson in 1987) zal moeten worden afgewacht. In ieder geval is er iemand, die in Assen, én in de titelstrijd, wat recht heeft te zetten. En dat is iemand, die nooit met #1 zal gaan rijden, omdat hij 'zijn' #46 eeuwige trouw heeft gezworen: Valentino Rossi!