Reportage: Motorbandenrecycling, inzameling slecht geregeld

Als motorrijder ben je eraan gewend dat wetgevers en organisatoren nog wel eens vergeten dat we bestaan. Het wordt echter al snel duidelijk dat het vermoeden, dat motorbanden niet mogen omdat de gemeente is vergeten het woord “motorband” aan de lijst toegestane afvalproducten toe te voegen, ongegrond is. Navraag bij de Gemeente Beuningen leert dat de het bedrijf Granuband, dat de autobanden ophaalt, motorbanden niet meeneemt. Dan blijft de gemeente er dus mee zitten. Ook de DAR in Nijmegen, waar je al het afval kunt brengen, dat je niet in de relatief kleine milieustraat van Beuningen kwijt kunt, accepteert geen motorbanden. “Banden van personenwagens, caravans en aanhangers kunnen wel worden ingeleverd”, stelt de DAR bij monde van Gabrie van Haren, medewerker contactcentrum van de DAR. 

Besluit Beheer Autobanden

Een ietwat gepikeerd mailtje richting RecyBEM – het bedrijf dat de inzameling van gebruikte autobanden regelt - levert direct een goed gesprek met operationeel manager Joost Kester Jacobs op. De RecyBEM is opgericht als gevolg van het Besluit Beheer Autobanden van de overheid uit 2004: het is de uitvoeringsorganisatie van dit besluit. Zij hebben tot doel om de inzameling en milieubewuste recycling van autobanden te organiseren. Ze zamelen jaarlijks zo’n 9,5 miljoen gebruikte autobanden in. Een derde van die banden wordt hergebruikt, al dan niet via loopvlakvernieuwing. De rest wordt gerecycled. Tussen 2004 en 2019 is via RecyBEM meer dan 337 miljoen kilo rubber en 82 miljoen kilo staal gerecycled en daarmee naar eigen zeggen 902 miljoen kilo CO₂ bespaard. Het rubber vind je terug in bijvoorbeeld speeltuintegels, asfalt of kunstgrasvelden. 

Europese regels

Dat er geen regels voor motorbanden zijn, is een erfenis uit het verleden: “De huidige regels m.b.t. afvalbeheer van autowrakken inclusief autobanden zijn gerelateerd aan Europese wetgeving. Dit is opgezet in de jaren negentig en is gebaseerd op het principe van producentenverantwoordelijkheid”, verklaart Nicolette Rodenburg, woordvoerder van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. “Dat betekent dat producenten en importeurs via een specifiek inzamelsysteem zelf verantwoordelijk zijn dat hun producten en onderdelen zo veel mogelijk ingezameld en zo hoogwaardig mogelijk worden verwerkt (gerecycled of hergebruikt). Destijds is de producentenverantwoordelijkheid sec ingevoerd voor auto’s en niet voor motoren of andere vervoersmiddelen. Wel bestaat er voor overige vervoersmiddelen de algemene principes uit de afvalwetgeving op basis van de afvalhiërarchie (de voorkeursvolgorde: preventie-hergebruik-recycling-verbranden-storten).”

Deze stelling is volgens Kees van Oostenrijk van RecyBEM geheel onjuist: “De wet autowrakken staat los van Het besluit op de inzameling van gebruikte autobanden. De autorecycling wordt via de ARN (Auto Recycling Nederland) geregeld, de RecyBEM richt zich op de gebruikte autobanden die vrijkomen via de vervangingsmarkt, gefinancierd via de verwijderingsbijdrage die bij de verkoop van nieuwe autobanden wordt gerekend. Het zijn twee totaal verschillende Besluiten en End-of-Lifeketens.”

Hangijzer

In principe wordt er dus voor elke nieuwe band een oude band afgevoerd en dat wordt betaald uit de verwijderingsbijdrage die voor de nieuwe band wordt betaald, via de stichting Fonds Band en Milieu. Die verwijderingsbijdrage is het hete hangijzer waar het probleem om draait. Die bijdrage wordt niet betaald voor motorbanden, maar alleen voor in Nederland nieuw verkochte personenwagenbanden voor voertuigen tot 3500 kg en banden van caravans en aanhangwagens. “Daarin is Nederland uniek”, aldus Kees van Oostenrijk. “In heel Europa geldt het inzamelingssysteem met verwijderingsbijdrage ook voor motor-, truck- en busbanden, maar bij ons heeft de overheid ervoor gekozen dat niet mee te nemen. De reden was daarvoor destijds, dat er geen probleem was en is met de inzameling en herverwerking van alle andere banden, behalve autobanden. Gekozen is voor de praktische oplossing met focus op autobanden.

Verliespost

Het huidige systeem zadelt RecyBEM overigens wel op met een praktisch probleem. Het systeem gaat ervan uit dat voor elke nieuw verkocht band één band wordt afgevoerd, maar dat klopt niet. Er komen ook veel banden binnen via grijze import, via import van caravans en aanhangwagens en via invoer van gebruikte auto’s waar vaak ook nog een set winterbanden bij zit. RecyBEM kan niet zien via welke route een autoband Nederland is binnengekomen en zal ze dus moeten accepteren, wat het bedrijf met een grote verliespost opzadelt. “We hebben afgelopen jaar 9,5 miljoen gebruikte banden ingezameld, terwijl er 8 miljoen nieuwe banden zijn verkocht”, aldus Kees van Oostenrijk van RecyBEM. Motorbanden zijn wel te herkennen en dus kunnen de inzamelingsbedrijven ze weigeren om verdere verliezen te voorkomen.