Winterbanden in opmars

Tekst: Peter Aansorgh,
fotografie: Peter en Tjitske Aansorgh

Mud and Snow

We hebben het de afgelopen weken weer duidelijk kunnen zien: ook in Nederland kan het winter worden. En dan is Leiden in last. Want die stad is dan onbereikbaar. Net als Utrecht, Rotterdam en Amsterdam, trouwens. Treinen functioneren niet meer, bussen rijden niet en auto’s glibberen de weg én hun bonus/malus ladder af. Tenzij ze winterbanden hebben. Waar auto’s op zomerbanden soms niet eens de parkeerplaats af komen, rijden koekblikken op winterbanden praktisch probleemloos rond. Want die banden “doen” het wel als er sneeuw ligt. Maar niet alleen dan. Het is algemeen bekend dat winterbanden ook veel veiliger zijn dan “gewone” banden als het alleen maar koud is of als het flink regent. De waterafvoer is beter en onder de 7 graden Celsius heeft een winterband al beduidend meer grip. En dus zijn er hogere bochtsnelheden mogelijk en kunnen er kortere remwegen worden behaald. Om die reden is het zelfs bij een “zachte” winters een goed idee om op winterbanden over te gaan. En helemaal bij een winter als de huidige, waarin het ook nog geregeld sneeuwt. Maar dat geldt natuurlijk net zo goed voor motorfietsen als voor auto’s.

Leverbaar?
Natuurlijk is dat snel geroepen, maar dan moet de dealer wel wintersloffen in de aanbieding hebben. En daar gaat het mis, want in de praktijk zijn er haast geen winterbanden voor motorfietsen te koop. Dat heeft twee redenen. De eerste is dat het lastig is om een goede winterband voor motorfietsen te maken. Auto-winterbanden hebben een zeer open structuur, die water weg moet werken. Bovendien zijn er insnijdingen in de rubberblokken aangebracht, die voor extra beweeglijkheid van het rubber zorgen, zodat extra wrijvingswarmte wordt opgewekt. Dat maakt dat de banden sneller opwarmen en de compound eerder op die temperatuur komt, waarbij ze grip kan bieden.  Maar bij motorfietsen werkt dat niet. Omdat een motor in de bocht overhelt moeten de banden een bolle contour hebben, waardoor het contactvlak tussen band en wegdek maar klein is. Beweging in het loopvlak zou voor instabiliteit zorgen. . Geen winterband betekent geen grip in de sneeuw. Leuk voor als je even wilt stunten, maar minder als je dat vooral niet wilt doen.Een open structuur kan nog wel, maar alleen als de motorvermogens niet te groot worden. Op lichte allroads wordt immers ook met blokprofielen gereden, terwijl er zelfs voor zware allroads met 100 pk en meer offroad banden met M&S codering te koop zijn. Dat staat voor “Mud & Snow”, maar die kreet is misleidend. Deze banden mogen die codering voeren omdat het profiel een bepaalde “land-zee” verhouding heeft, een bepaald percentage “open” profiel dus.

Maar dat maakt een M&S-band nog altijd niet tot een winterband, De rubberblokken van deze open offroad profielen zijn namelijk vrij hard, juist om de stabiliteit niet in gevaar te brengen en om de levensduur enigszins acceptabel te houden. Door het geringe contactvlak en de harde rubbersamenstelling hebben dit soort banden bij koud en nat weer echter vaak juist dramatisch weinig grip. Dat zou beter worden als er – net als bij autobanden – zachtere rubbersamenstellingen en lamellen gebruikt zouden worden. Maar dat gaat ten koste van de stabiliteit, zeker op pk-kanonnen als de Yamaha R1 en de Suzuk GSX-R1000, die meer dan 180 pk op het asfalt moeten zien te krijgen. Voor deze motoren wordt vaak geadviseerd om een SuperSoft sportcompound te monteren. Die hebben door de zachte compound ook meer grip, maar deze banden hebben een groot nadeel: ze zijn gemaakt om die grip te leveren bij de bandentemperaturen, die bij circuitgebruik op zomerse dagen voorkomen. In de winter komen ze niet op temperatuur en leveren ze zelfs nog minder grip dan een gewone band, terwijl het profiel is berekend op maximale grip bij droog weer. Voor zware regenval zijn ze helemaal ongeschikt.

Da's dus rubber wat aan de straat wordt gelegd. En rubber aan de straat betekent grip.

Kleine aantallen
Toch is het niet onmogelijk om banden te ontwikkelen, waarmee ’s winters in elk geval meer grip voorhanden is. De grote bandenmerken doen dat echter niet. Natuurlijk zou dat wel anders zijn als er bakken met geld te verdienen waren, zoals met de verkoop van winterbanden voor auto’s. Maar de motorbranche is in vergelijking maar klein. Er reden in 2008 in ons land bijvoorbeeld maar 560.000 motorfietsen rond tegen 7.230.000 personenauto’s. Het jaarkilometrage van de gemiddelde motorrijder ligt net boven de 4.000 kilometer. De gemiddelde achterband gaat 8.000 kilometer mee, een voorband meestal het dubbele. Een snelle rekensom leert dan dat de motorbandenbranche per jaar in totaal hoogstens 320.000 motorbanden kan slijten, terwijl je voor auto’s 9.600.000 banden kwijt kunt. En al die auto’s rijden ’s winters door, dus als je die allemaal een extra setje banden kunt slijten is dat leuk verdiend. De meeste motorrijders zetten hun motor echter ’s winters binnen, zodat er in de praktijk maar een marginaal deel van die 560.000 motorfietsen daadwerkelijk voor winterrubbers in aanmerking komt, als je de rijders al van het nut kunt overtuigen. Maar ook dit zou in de toekomst kunnen veranderen, omdat steeds meer automobilisten de tweewieler ontdekken als het middel om de files te omzeilen. Met name de scooterverkopen groeien, ondanks de crisis.

Heidenau

Sinds mei 2006 schrijft de Duitse wegenverkeerswet voor dat voertuigen op bij de weersomstandigheden passende banden moeten rijden. Oftewel, als het koud en glad is, moet je met winterbanden rijden. Dat geldt voor alle voertuigen. Dus ook voor motorfietsen. Dat was voor bandenfabrikant Heidenau reden om toch eens een poging te wagen, temeer daar het merk uit het gelijknamige dorp bij Dresden nogal wat ervaring op dit gebied had. Heidenau was ooit deel van het Pneumant concern, dat na de val het communistische regime werd overgenomen door Dunlop. De vestiging in Heidenau werd afgestoten en ging zelfstandig verder, in eerste instantie met de fabricage van banden voor aanhangwagens en binnenbanden, maar ook met de productie van scooterbanden. Vanwege het hoge draagvermogen en de lange levensduur werden deze banden zeer populair bij de posterijen van België, Oostenrijk, Duitsland, Zwitserland en Italië. En aangezien die ook ’s winters post rond brengen maakt Heidenau daarvoor al jaren banden met een speciale wintercompound. Die compound is niet alleen zachter, maar ook voorzien van een grote hoeveelheid silica, hetgeen de grip op nat wegdek sterk verbetert. Overigens is Heidenau niet het enige merk dat winterbanden voor scooters maakt, ook IRC heeft “Urban Snow” banden in het gamma, terwijl Metzeler inmiddels “Feelfree Wintec” banden voor deze scooters produceert.

Winterbanden? Geen probleem, da's gewoon een iets andere rubbersamenstelling draaien.

Allroadbanden
Metzeler en IRC maken echter geen banden voor “echte” motorfietsen, dit in tegenstelling tot Heidenau, Mitas en Trelleborg. Die winterbanden van die laatste twee merken worden echter niet in ons land geleverd. Heidenau wel, dat wordt door Hoco Parts uit Barneveld naar Nederland gehaald. Als kleine fabriek kan Heidenau gemakkelijk kleinere series banden maken. Zodoende besloot het merk eind 2006 om haar lichte allroadband, de K60, ook in een “Snowtex” winterversie te produceren. Deze band bleek bij de testen op koud en nat asfalt inderdaad over beduidend meer grip te beschikken dan de standaard K60 en een “gewone” M&S offroadband. De grip was echter niet zo heel veel hoger dan bij een weggerichte, standaard allroadband, zoals de Bridgestone TrailWing. Maar trek daaruit niet de conclusie dat een wintercompound nutteloos is! Deze vergelijking toont namelijk niet alleen het verschil in compound, maar vooral ook het verschil in profiel. De Bridgestone is een op asfaltgebruik gerichte band, met een minder open profiel dan de Heidenau K60, die ook nog offroadcapaciteiten heeft. De Bridgestone band heeft dus veel meer rubber op het asfalt. En meer rubber geeft meer grip, zolang er maar asfalt onder de wielen doorrolt. De Heidenau band heeft dus evenveel grip, ondanks het feit dat hij een open profiel heeft, dat in staat is om modder en sneeuw weg te werken. Ook dat kwam in de testen duidelijk naar voren. Wanneer je echter daadwerkelijk in de sneeuw terecht komt, heb je met de Heidenau K60 nog grip, zodat je “gewoon” door kunt rijden. De Bridgestone “zomerbanden” staan dan in de sneeuw door te malen omdat ze totaal geen grip meer hebben. 

 
Alleen diagonaal
Voor echte winterse omstandigheden heb je dus het open profiel nodig, met een zachte compound. Dat is tot nu toe dus alleen weggelegd voor rijders van lichte allroads en scooters, want daarvoor heeft Heidenau haar “Snowtex” banden in huis. Voor de volgende winter wordt er een 110/80-19 en een 150/70-17 band verwacht, een maat die op zware allroads vaak voorkomt. Radiaalbanden maakt Heidenau echter niet, zodat rijders van gewone toermotoren toch moeten wachten tot een andere bandenfabrikant aan zijn morele verplichting voldoet.