Test: Harley-Davidson Fat Boy Special

Er zijn echter maar weinig cruisers geweest die van meet af aan zó succesvol waren als de Harley-Davidson FLSTF Fat Boy, de in 1990 geïntroduceerde robuuste afgeleide van de destijds populaire FLST Softail. Nu, twintig jaar later, doen de Amerikanen dat dunnetjes over met de lancering van de Fat Boy Special, een nóg robuustere uitvoering van het icoon dat twintig jaar lang de tand des tijds probleemloos wist te overleven.

Tekst: Ed Smits
Fotografie: Ed Smits, Anita van Rooijen

Terminator

We schrijven het jaar 1990 als Harley-Davidson de wereld versteld doet staan met de lancering van de Fat Boy, een dikke cruiser die het nostalgische karakter van de 1340cc Softail combineerde met een - voor Harley-Davidson begrippen unieke – moderne vormgeving. De massieve 16” wielen met brede banden, de grove spatborden en het brede stuur maakten de Fat Boy direct tot een unieke verschijning. Het verhaal ging destijds zelfs dat de eerste zilvergrijze uitvoering geïnspireerd zou zijn geweest door de Amerikaanse B-29 bommenwerper wiens atoombommen, genaamd Fat Man en Little Boy, tijdens de 2e wereldoorlog boven Hiroshima en Nagasaki werden gedropt.
Lekker breed en comfortabel stuur met fraai vormgegeven en ergonomisch goed doordachte bedieningsknoppen. Spiegels zijn niet geheel trillinsvrij en redelijk klein van formaat. Armen opzij is het devies.

Ogenschijnlijk in twintig jaar niet veranderd, maar ondertussen wel gedigitaliseerd: de op de tank gemonteerde klasssiek uitziende tellerunit.
Bleef de populariteit van de Fat Boy in eerste instantie beperkt tot de Harley community, een jaar later steeg de populariteit ook bij het grote publiek naar ongekende hoogte dankzij Arnold Schwarzenegger’s optreden in de film Terminator 2, Judgement Day. Met de woorden ‘Give me your clothes, your boots and your motorcycle’ confisqueerde Schwarzenegger een Fat Boy waarna een wilde achtervolgingsscène volgde waarbij de huidige gouverneur van Californië dingen met de Fat Boy deed die – niet alleen voor een Harley – voor onmogelijk werden gehouden en die het robuuste, stoere karakter van de motor nóg meer versterkten.

Hoewel het design van de motor in twintig jaar tijd slechts in detail werd aangepast, onderging de machine in de loop der jaren onderhuids de nodige aanpassingen om aan met de tijd mee te gaan. Nu zou je dat als niet bepaald innovatief kunnen bestempelen, maar juist dát is de kracht van Harley-Davidson. Doordat zelfs de meest doorgewinterde Harley-fan in het voorbij rijden amper het verschil tussen een ´90er en 2010 Fat Boy zal ontdekken, blijven de motorfietsen behoorlijk hun waarde vasthouden. En dat terwijl je als rijder wel degelijk zult merken dat in twee decennia tijd de motor qua ontwikkeling niet stil heeft gestaan. Zo is de 2010 Fat Boy uitgerust met een dikke 19,7 liter benzinetank met ogenschijnlijk twee tankdoppen, maar is de linker ‘tankdop’ de benzinemeter ondergebracht. De centraal op de benzinetank gemonteerde snelheidsmeter is ogenschijnlijk identiek aan de eerste versie, maar is anno 2010 wél uitgerust met een digitaal display waar de kilometerteller, twee tripmeters én een ‘resterende kilometers’ reserve tripmeter is ondergebracht.

Ander voorbeeld van innovatie? De Fat Boy is uitgerust met fraai vormgegeven bedieningsknoppen, waarbij vooral de knipperlichten er positief uitspringen: de bediening van het linker knipperlicht zit links en van het rechter knipperlicht rechts. Nu is dat op zich nog niet zo bijzonder, per slot van rekening werd deze opstelling tot recentelijk door BMW ook toegepast, maar wél bijzonder is de automatisch uitschakeling die bij auto’s al honderd jaar gemeengoed is maar bij motorfabrikanten maar niet wil inburgeren. Het systeem werkt kinderlijk eenvoudig: een tijd- en hellingshoek sensor bepalen wanneer het knipperlicht wordt uitgeschakeld, ófwel na het afslaan ófwel na een bepaalde tijd. Handmatig uitzetten kan trouwens ook door gewoon nogmaals de bedieningsknop in te drukken.

Verrassend goed te sturen, zo'n Fat Boy Special. Zal de omzet van treeplanken zeer zeker ten goede zal komen.

Nog steeds niet overtuigd van Harley-Davidson’s innovatieve ontwikkelingen? Wat te denken dan van de keyless functie, die dit jaar met veel tamtam door Ducati werd geïntroduceerd bij de lancering van de Multistrada 1200. Doen ze bij Harley-Davidson al jaren, zo ook bij deze Fat Boy. Het contactslot is nog wel met een gewone sleutel af te sluiten, maar het standaard gemonteerde alarm kan alleen met de bijgeleverde ‘keyless’ sleutel worden uitgeschakeld, iets wat automatisch gebeurt zodra de ‘sleutel’ zich binnen enkele meters van de motor bevindt. Ofwel, gewoon in je binnenzak stoppen dat ding en rijden met die hap. Toch wel grappig als je bedenkt dat daar waar het vaak de Japanners zijn die te kust en te keur hun innovatie ten toon willen spreiden het meest conventionele merk ter wereld op dit gebied met de eer gaat strijken. En dat op een manier dat het de motor totaal niet is af te lezen. Chapeau voor de heren engineers bij Harley-Davidson, daar zal ongetwijfeld méér dan één fles Jack Daniels aan vooraf zijn gegaan.

Schot in de roos

Waarom Harley-Davidson met de Fat Boy direct een schot in de roos had geschoten zal je direct duidelijk worden zodra je op de motor hebt plaatsgenomen. Zelfs al heb je niets met het merk of het cruiser segment, dan nog zal de motor je aangenaam verrassen. Het overkwam ons in ieder geval op de redactie, terwijl bij de meeste van ons de voorkeur normaal gesproken naar het sportievere stuurwerk uitgaat. Vanaf de eerste meters die ik met de motor maakte was meteen duidelijk waarom mensen zo gecharmeerd zijn van het model. Om te beginnen het geluid, dat Harley al meer dan 100 jaar uniek heeft weten te houden. Zo uniek dat het merk in 1994 zelfs probeerde het geluid van de 45º V-Twin te patenteren, hoewel het zes jaar later zonder succes besloot de handdoek maar in de ring te gooien. Om ondanks de steeds strenger wordende regelgeving zo min mogelijk van de oorspronkelijke sound verloren te laten gaan werd enkele jaren geleden een innovatieve ‘exup-klep’ geïntroduceerd. De dubbele van balanspijp voorziene uitlaatpijpen zijn verschillend van diameter uitgevoerd, waarbij in de dikke uitlaatpijp (achter de balanspijp) de ‘exup-klep’ is aangebracht. Precies in het toerental waar wordt gemeten is de klep dicht en worden alle uitlaatgassen via de kleinere – en daardoor beter dempende - uitlaatpijp de wijde wereld in gestuurd, terwijl in alle andere situaties de klep openstaat en de motor vrij kan ademhalen. Dat de motor daardoor ook meer trekkracht van onderuit kreeg was voor de engineers bij Harley-Davidson mooi meegenomen.

Werd de oorspronkelijke Fat Boy aangedreven door een vijfversnellings 80 cubic inch (1340cc) V-Twin, sinds 2007 is wordt de fiets aangedreven door de laatste generatie T-Twin, de 6-speed 96B Twin Cam, ofwel een zesversnellings 96 cubic inch (1584cc) V-Twin. Hoewel Harley-Davidson voor wat betreft de prestaties alleen koppelwaardes vrijgeeft leerde wikipedia ons dat de machine in twintig jaar tijd groeide van 49 naar nu 63 pk, terwijl het koppel steeg van 86 Nm bij 2.400 naar nu 125 Nm bij 3.500 toeren per minuut. Nu zal dat hogere koppel niemand verbazen, dat de motor meer toeren is gaan maken is niet iets dat je in eerste instantie zou verwachten.
Precies dát was waarom de motor mij direct aangenaam wist te verrassen, het tegenstrijdige van enerzijds het relaxte ‘de hele wereld kan me gestolen worden’ rijkarakter en anderzijds het brute ‘kom maar op als je durft’ karakter van de – voor Harley begrippen – toerengeile 96B Twin Cam V-Twin. Sterker, bij een stoplichtsprint zul je menig motorrijder een vervelende dag kunnen bezorgen. Voluit accelereren resulteert binnen no-time in een snelheid van 140 km/u in derde versnelling, pas vanaf de vierde versnelling begint het wat moeizamer te gaan. Hoewel het verhaal bij 170 km/u nog niet ten einde, maar we wel duidelijk voelden dat de puf er redelijk uit was, had het ons überhaubt al verbaast dat de motor zou relatief gemakkelijk deze snelheid wist te bereiken. Het meest deed de motor me nog denken aan de Moto Guzzi Griso, een motor met nét zo’n brutale uitstraling als deze Fat Boy Special die over een nagenoeg identiek rijkarakter karakter beschikt.

De nieuwe Twin Cam 96B werd door Harley in 2007 gepresenteerd als ‘the next generation in Big Twin performance’. De van Electronic Sequential Port Fuel Injection (ESPFI) voorziene V-Twin kreeg groeide qua cilinderinhoud van 1450 naar 1584cc door de slaglengte met 10mm te verlengen. Door toepassing van een kortere en lichtere drijfstang en lichtere zuigers steeg het koppel van de motor van 116 naar 125 Nm bij ongewijzigd toerental. De motor werd (net als de 88B) voorzien van dubbele balansassen om primaire trillingen te elimineren. Hierdoor kon het motorblok star in het frame worden gemonteerd, een stijver rijwielgedeelte tot gevolg. De motor werd voorzien van een zesversnellingsbak, waarbij de zesde versnelling als overdrive dient. Een controlelampje in de tellerunit licht op wanneer de zesde versnelling is geselecteerd. Door toepassing van hak-teen schakeling laat de versnellingsbak zich erg gemakkelijk bedienen, maar heeft wel als nadeel dat de ruimte op de treeplank wat aan de krappe kant is om met sportieve motorlaarzen te rijden. Korte boots zijn dan ook meer het devies voor deze motor, of je voet naar buiten draaien.

Dus ik zeg tegen die Schwartzenegger: kunt kunt alles van me hebben, maar van m'n fiets blijf je af. 

Judgement Day

Dat Harley met de Fat Boy Special een behoorlijk vette nostalgische knipoog heeft gemaakt is aan de machine duidelijk te zien. De zwart/matzwarte kleurstelling van de machine, het oeroude logo – en de lederen bekleding – die op fraaie wijze de forse tank versiert, het zijn slechts enkele van de vele details die in het model werden verwerkt. Om de motor een meer agressieve zithouding te geven werden zadel en stuur herontworpen, waardoor de zit nóg lager werd en je nóg meer in de motor lijkt te zitten. Hoewel de motor met zijn opgegeven gewicht van 313 kilo niet bepaald een lichtgewicht is, is van dat gewicht niets te merken zodra de wielen aan het rollen zijn. De lage bouw van de motor staat gelijk aan een laag zwaartepunt, en omdat je zelf in de fiets zit is het totale gewicht inclusief rijder ook nog eens behoorlijk gecentraliseerd. En dat is te merken, met speels gemak laat de motor zich van het ene op het andere oor leggen, en blijkt daarbij ook nog eens over een behoorlijk strak rijwielgedeelte te beschikken. Des te verrassender als je de bandenkeuze erop naslaat: daar waar de oorspronkelijke Fat Boy nog op 16" schoeisel stond heeft de motor anno 2010 banden in de niet bepaald misselijke maatvoering 140/75 voor en 200/55 achter aangemeten gekregen. In combinatie met de massieve - en dus relatief zware - wielen zou je hierdoor eerder een traag sturende fiets verwachten, maar dat bleek anders. Chapeau ook aan het adres van Dunlop, die hiervoor speciale banden met omgekeerd profiel ontwikkelde. De oorspronkelijk geheel massieve wielen werden in 2007 van 'bullet holes' voorzien, wat het onafgeveerd gewicht zeker ten goede zal zijn gekomen, Hoezo geen porum met die helm? Is toch duidelijk een Amerikaanse vlag in verwerkt, dus? maar vooral werd gedaan om het stoere imago van de Fat Boy nog meer te onderstrepen. Iets waar men bij deze Fat Boy Special zeer zeker in is geslaagd; dankzij de nu zwart gespoten wielnaven komen de kogelgaten nog dreigender over.

De locale dijk in tempo asociaal staat de motor probleemloos toe, er zijn slechts twee elementen die een sportieve rijstijl redelijk weten te temperen. Om te beginnen de grondspeling, die dankzij de lage bouw en brede treeplanken met een opgeven hellingshoek van 27º naar links en 26º naar rechts redelijk beperkt is. Iets wat de motor bij snelle bochten nog geeneens zoveel opspeelt, het zijn vooral de korte krappe bochten zoals rotondes waar de treeplanken meteen over het asfalt zal gaan schuren. Nu kunnen we ons voorstellen dat dit je zal afschrikken, maar voor zes tientjes heb je een set nieuwe treeplanken en kun je er weer een paar jaar tegenaan, zo wist de Harley boer in Veghel het te verwoorden. Andere beperkende factor van de machine zijn de remmen, die aan voorzijde te zacht en aan achterzijde te sterk bleken te zijn. Zowel het voorwiel als het achterwiel beschikt over een 292 mm remschijf, waarbij de voorrem over een vierzuiger en de achterrem over een tweezuiger remklauw beschikt. Nu zal de gemiddelde Harley rijder het remvermogen als meer dan voldoende bestempelen, maar even een fiets uitremmen zit er qua voorrem niet in terwijl de achterrem – dankzij zijn forse rempedaal – juist heel erg (te) snel wil blokkeren.

Kenmerkend voor de Fat Boy: externe olieleidingen (links). Schakelen gaat perfect dankzij de hak-teen schakeling, maar beperkt wel de voetruimte.  

Hoewel de motor op papier met een wielbasis van 1.630 mm, balhoofdhoek van 32º en naloop van 147 mm niet bepaald de waardes heeft van een supersportieve motorfiets, wist de motor ons qua sturen aangenaam te verrassen. Het relatief strakke rijwielgedeelte bleek zelfs bijzonder stug afgeveerd te zijn, zo stug dat de onder het motorblok geplaatste achterschokbrekers wat ons betreft een iets langere veerweg en iets comfortabelere demping zou mogen hebben gehad. Verbruik

Ondanks dat de Fat Boy Special met een gemiddeld verbruik van 1:15,1 nog niewt eens echt slecht presteerde, hadden we stiekem op een gunstigere waarde gehoopt. Per slot van rekening is de fiets geen pk-monster dat bij elke draai aan het gas emmers benzine nodig heeft. Daar staat tegenover dat de V-Twin een gewicht van dik 400 kilo (motor + rijder) te verplaatsen heeft.

Dankzij zijn forse 19,7 litertank beschikt de motor over een behoorlijke actieradius van dik 250 kilometer, en dat is zondermeer netjes te noemen. Vooral het nemen van drempels werd op den duur steeds meer een aanslag voor mijn al toch al gevoelige achterwerk, persoonlijk zou ik dan ook liever voor een iets minder strakke maar daardoor comfortabelere achtervering hebben gekozen. De motor zal daar alleen bij snelle bochtencombinaties voor moeten inboeten, maar in dat gebied zal de gemiddelde Harley rijder zich sowieso nooit bevinden. Daar staat tegenover dat de gemiddelde Harley-rijder de drempels waarschijnlijk ook in een iets lager tempo zal nemen dan wij tijdens ons uitstapje hebben gedaan.

Conclusie

We schrijven het jaar 1990 als Harley-Davidson de wereld versteld doet staan met de lancering van de Fat Boy, een motor die na twintig jaar nog steeds zijn unieke positie in de Harley familie heeft vast weten te houden. Met de lancering van de Fat Boy Special zijn de Amerikanen er perfect in geslaagd de ruwe bolster een nostalgisch tintje mee te geven. De machine is sportief genoeg om menig motorrijder op een bochtige weg te zullen verrassen, zonder daarbij qua typische Harley ‘rustig ân’ factor te hebben ingeboet.

En dát is de ijzersterke troef van deze Harley. Zeker weten dat over twintig jaar bij het zien van deze motor er nog ergens iemand zal opstaan en tergen diens eigenaar zal zeggen: “I want your clothes, your boots and your motorcycle.”

• stoere en robuuste uitstraling, verrassend sportief rijwielgedeelte, unieke Harley sound
• beperkte remkracht, weinig grondspeling, flink aan de prijs 

Technische gegevens